به گزارش ايبنا، اين اثر كار را از نگاه انديشمندان مسلماني نظير ابنخلدون، حضرت امامخميني(ره)، شهيد مطهري و شهيد بهشتي بررسي كرده است تا اهميت و ضرورت اين موضوع به درستي تبيين شود.
در بخشي از كتاب نوشته شده كه به عقيده امامخميني(ره) كار يعني جهان هستي؛ يعني همگامي با ذرات همه عوالم در غيب و شهود و طبيعت؛ كار يعني عمل خداي متعال؛ كار يعني بهشتآفرين؛ كار مسووليت است.
علامه محمدتقي جعفري در مورد چيستي كار مينويسد: «كار عبارت است از فعاليتي كه آدمي بدون آن تفاوتي با جمادات و نباتات ندارد، مگر در يك عده مختصات طبيعي ضروري، مانند احساس و حركت ارادي و غيره. بنابراين، مجبور ميشويم كه كار و جريان حيات انساني و ارتباط آن دو را با يكديگر مطرح نموده، راهي براي حل اين مساله پيدا كنيم كه انسان زنده كه در اين دنيا زندگي خود را به وسيله كار مستهلك ميسازد، چه ميدهد و چه ميگيرد؟ براي پيدا كردن اين راه حل بايستي انواع دورانهاي حيات آدمي را در نظر بگيريم.»
در اينكه كار يك وظيفه است، نميشود شكي كرد، ولي ما درباره كار از نظر تربيت بحث ميكنيم. آيا كار فقط وظيفهاي از روي ناچاري اجتماعي است؟
استاد شهيد مطهري درباره نقش كار در سازندگي روح و تربيت انسان مينويسد: «در اينكه كار يك وظيفه است، نميشود شكي كرد، ولي ما درباره كار از نظر تربيت بحث ميكنيم. آيا كار فقط وظيفهاي از روي ناچاري اجتماعي است؟ يا نه، اگر اين مساله نباشد نيز لازم است و به عبارت ديگر اگر اين ناچاري وظيفه اجتماعي نباشد، باز هم كار از نظر سازندگي فرد يك امر لازمي است.»
از نظر استاد شهيد مرتضي مطهري، «يكي از عواملي كه خيلي ساده است ولي شايد كمتر به آن توجه ميشود، عامل كار است. كار از هر عامل ديگري اگر سازندهتر نباشد نقشش در سازندگي كمتر نيست».
ايشان كار و تربيت را علت و معلول يكديگر ميداند و ميگويد: «انسان اين جور خيال ميكند كه كار، اثر و معلول انسان است، پس انسان مقدم بر كار است؛ ولي اين درست نيست. هم تربيت بر كار مقدم است و هم كار بر تربيت؛ يعني اين دو، هم علت يكديگر هستند و هم معلول يكديگر، هم انسان سازنده و خالق و آفريننده كار خودش است، و هم كار و نوع كار خالق و آفريننده روح و چگونگي انسان است»، «در مجموع، كار در عين اينكه معلول فكر و روح و خيال و دل و جسم آدمي است، سازنده خيال، سازنده عقل و فكر، سازنده دل و قلب و به طور كلي سازنده و تربيتكننده انسان است.»
به عقيده امامخميني(ره) كار يعني جهان هستي؛ يعني همگامي با ذرات همه عوالم در غيب و شهود و طبيعت؛ كار يعني عمل خداي متعال؛ كار يعني بهشتآفرين؛ كار مسووليت است
علامه جعفري درباره كار و تلاش مينويسد: «به طور كلي پديده حيات بشري به هر معنايي كه در نظر بگيريم از فعاليت طبيعت آغاز ميشود و با كار انساني در مجراي قوانين طبيعي ادامه پيدا ميكند و با اختلال تركيب وجودي او كه موجب خنثي شدن كار دوباره او ميگردد، رخت از سطح طبيعت برميبندد. اين جريان عمومي پديده حيات آدمي، از بدو حركت او در روي زمين چه حال انفرادي و چه در قلمرو جمعي، از آن قانون پايدار ناشي ميشود كه موجود برين آن را وضع و تثبيت نموده است.
انساني كه معناي حيات را درك كند و ضرورت تلاش را در درياها و خشكيها، در جنگلها و قلههاي صعبالعبور كوهها دريافت كند، اهميت كار را هم شناخته است. آثار تجسم يافته از كار بشري و كتيبهها و تاليفات باستاني، همه و همه شاهد گوياي درك اهميت كار براي حيات بشري ميباشد.
نكتهاي كه قابل توجه است و به نظر ما ميتواند روشنگر علت بيارزش نمودن كار در گذشته بوده باشد، پديده قدرتهاي متنوع است كه كار و انجام دهنده كار را مملوك يا مانند مملوك خود تلقي كرده است.
هيچ جامعه بشري حتي در قديميترين دورانهاي تاريخ ديده نميشود كه كار در متن زندگي آن نبوده باشد. آنچه كه مهم است اين است كه قدرتهايي كه غير قابل مهار بودند، با تسلط مطلقي كه بر ناتوانان داشتهاند، نه تنها كار آنان را بلكه حتي هستي آنان را هم در اختيار خود ميديدند. لذا يك اراده از آنان كافي بوده است كه هركاري كه بخواهند و امكان داشته باشد به وجود بيايد. چنان كه يك اراده جزئي براي جابهجا كردن يك برگ ناچيز كفايت مينمايد و اين قاعده كلي است كه هر موضوعي كه تحت سلطه مطلق "خود طبيعي" آدمي قرار گرفت، اهميت و ارزش خود را از دست ميدهد.»
كتاب حاضر در پنج فصل، كار و تلاش را از ديدگاه انديشمندان و متفكران اسلامي بررسي كرده است. كليات، كار و كوشش در اسلام، ارزش كار و كوشش در كلام و عقيده حضرت امام خميني(ره)، لزوم بازانديشي در مساله كار و نمونههاي رفتاري، عناوين پنجگانه فصول اين اثرند.
موضوع:جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني
منبع:پايگاه تبيان
پيامبر اكرم، حضرت فاطمه زهرا و ائمه معصومين در طول زندگي هيچ گاه دست از كار و تلاش برنداشتند. پيامبران ديگر نيز در زندگي، اهل كار و تلاش جدي بودند.
اميرالمؤمنين علي عليه السلام مي فرمايد:
خداوند به حضرت داود عليه السلام وحي فرستاد كه تو اگر از بيت المال استفاده نميكردي، بنده خوبي بودي. تنها مشكلت همين است كه خودت با دست و توان و نيرويت تلاش نميكني تا از زحمت خودت بهره بگيري. اگر اين مشكل برطرف شود، بنده خوبي هستي.
داود چهل روز گريست. پس از آن خداوند به آهن امر فرمود كه «براي بنده ام داود نرم شو.» و از آن به بعد، داود هر روز با دست خودش يك زره مي ساخت و هزار درهم مي فروخت. او در ظرف مدتي نه چندان طولاني، 360 زره ساخت و 360 هزار درهم به دست آورد و از بيت المال بي نياز شد.
يكي از ياران امام صادق عليه السلام مي گويد:
امام را در حالي كه جامه خشني به تن وبيلي در دست داشت، در باغ خودش سرگرم كار ديدم. عرق از پشت سرش جاري بود.
به امام گفتم:«بيل را به من بدهيد تا به جاي شما كار كنم.»
فرمود:« اني احب ان تياذي الرجل بحر الشمس في طلب المعيشه» (من دوست دارم كه مرد در راه اداره زندگي، با حرارت خورشيد اذيت شود و به رنج بيفتد.)
يكي از ياران امام هفتم ميگويد:
امام را عرقريزان در حال كار بر زميني ديدم. به امام گفتم:«خدمتكارانتان كجايند كه شما كار مي كنيد؟!»
فرمود:«آن كس كه بهتر از من و بهتر از پدرم بود، با دست خودش در زمينش بيل زده است.»
پرسيدم:«او كيست؟»
فرمود:«رسول خدا و اميرالمؤمنين و اجدادم. تمام آنها با دستهاي خويش كار كردهاند. كار و تلاش، برنامه پيامبران و فرستادگان آسماني و اوصياء و صالحان است.»
امام صادق عليه السلام مي فرمايد:
اميرالمؤمنين عليه السلام هيزم ميآورد و آب تهيه ميكرد و جارو ميكرد، و فاطمه زهرا سلام الله عليه گندم آرد مي كرد و خمير مي ساخت و نان مي پخت. خدا فرموده است: ملعون من القي كله علي الناس؛ (كسي كه بار اداره زندگي را به عهده ديگري بگذارد از رحمت خداوند به دور است.)
موضوع:جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني
منابع :
وسائل الشيعه، ج 12؛ كتاب البحاره، باب 9، ص 22، حديث 3، حديث 10، حديث 7؛ ص 18، حديث 10
حضرت علي عليه السلام فرمود:« روزي در مدينه به سختي گرسنه شدم و براي كار به بيرون شهر رفتم. در آنجا متوجه شدم زني مقداري خاك جمع كرده و ميخواهد با آنها گل بسازد.»
به او گفتم:« در برابر هر سطل آب يك خرما ميگيرم.» و او نيز پذيرفت و شانزده سطل بزرگ آب برايش بردم. آن قدر كار كردم كه دستهايم تاول زد. سرانجام او شانزده عدد خرما به من داد و من به مدينه برگشتم. خدمت پيامبر رسيدم و داستانم را تعريف كردم. پيامبر همراه من از خرماها خوردند.»
در يكي از روزهاي گرم تابستان در يكي از راه هاي منتهي به مدينه با امام صادق عليه السلام رو به رو شدم كه مشغول كار بود. به او عرض كردم:« با مقامي كه در پيشگاه خداوند متعال داريد و با خويشاوندي ميان شما و رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در چنين روز گرمي چرا اينگونه مشغول كار و تلاشايد؟!»
امام صادق عليه السلام فرمود:« در چنين روز گرمي از خانه بيرون آمدهام كه روزي طلب كنم تا از افرادي همانند تو بينياز شوم.»
ابو عمرو شيباني نيز ميگويد:
امام صادق عليه السلام در حالي كه لباس خشن و زمختي به تن و بيلي به دست داشت، در باغ خودش مشغول كار بود. راه آب را باز ميكرد و عرق از سروصورتش فرو ميريخت.
عرض كردم:« فدايت شوم بيل را به من بدهيد تا برايتان كار كنم.»
فرمود:«من دوست دارم كه مرد در راه بهدست آوردن روزي و اداره زندگي از گرماي خورشيد اذيت شود.»
كار و تلاش در پرتو آموزههاي ديني
اسماعيل اخلاقي
مقدمه
كار و تلاش، يكي از عوامل بسيار مهم در ايجاد روحيه نوآوري و شكوفايي انسان است؛ زيرا خمير مايه وجود انسان از دو بعد مادي و معنوي (جسم و روح) معجون و تركيب يافته است و هر يك از اين ابعاد براي رشد و بالندگي خود، به تقويت و ايجاد نيرو و انرژي و تغذيه سالم نيازمند ميباشد. خداي متعال كه جهان هستي را خلق كرده و در اين ميان، انسان را به عنوان گل سر سبد مخلوقات خود معرفي كرده و طبيعت را مسخر وي ساخته است؛ ابزار، وسائل و امكانات مورد نياز را در دو بعد (مادي و معنوي) در اختيار انسان قرار داده و با نهادن غرايز و كششهاي دروني راه سعادت و شقاوت، صعود و سقوط را به او نشان داده است؛ ولي پيمودن راه زندگي و نوع زندگي، استفاده و بهره برداري صحيح از مواهب نعمتهاي طبيعي را به خود او واگذار كرده است. و خود انسان است كه بايد در سايه تدبر، تعقل، تلاش و فعاليتهاي شبانه روزي زمينه رشد و شكوفايي را در هر يك از دو بعد مادي و معنوي زندگي، براي خود و همنوعان خويش فراهم سازد و عوامل ضدّ تكامل و شكوفايي را از سر راه زندگياش بردارد.
مفهوم شناسي كار
مفهوم كار
"كار" در لغت، به معناي فعل و عمل و كردار آمده است.1 و در اصطلاح، به معناي فعاليتي است نسبتاً دائمي كه به توليد كالا يا خدمات ميانجامد و به آن دستمزدي تعلق ميگيرد.
به عقيدهي بعضي از صاحب نظران، در مفهوم كار به نوع خاصي از كار توجه نشده است؛ بلكه كار را در مفهوم عام، سرچشمه انباشت ثروت و سرمايه و نهايتاً رشد و شكوفايي جوامع تلقي كردهاند.
فعاليت و كار به طور عمده از طريق هدفها و ارزش محصولي كه توليد شده، معين ميگردد. به عبارت ديگر، "كار" زمينه را براي توليد و افزايش خدمات ايجاد ميكند.
و در يك كلام، "كار" عبارت است از: مجموعه عملياتي كه انسان با استفاده از مغز، دستها، ابزار و ماشينها براي استفاده عملي از ماده، روي آن انجام ميدهد و اين اعمال نيز متقابلاً بر انسان اثر ميگذارد و او را تغيير ميدهد.2
بر اساس اين تعريف، كار داراي سه خصوصيت است:
1. كار، مبتني بر فعاليت فكري و بدني است.
2. از طريق كار، كالايي توليد ميشود يا خدمتي عرضه ميگردد.
3. در قبال انجام كار، دستمزدي پرداخت ميشود.
در "انديشه اسلامي" ميتوان به صورت استنباطي، كار را چنين بيان نمود:
تلاش و كوشش انسانها براي آماده كردن زاد و توشه براي جهان آخرت در دوران زندگي در دنياي مادي. از اين رو، امام علي(ع) ميفرمايد:
"فعليكم بالجدّ و الاجتهاد و التأهب و الاستعداد و التزوّد في منزل الزاد؛3 بر شما باد به تلاش و كوشش، آمادگي و آماده شدن و جمعآوري زاد و توشه براي جهان آخرت در دوران زندگي مادي".
از ديدگاه اسلام يكي از حقوق اوليه مردم، داشتن شغل و فراهم كردن كار است. كار، كوچكي و بزرگي ندارد، مگر با توجه به كاري كه انجام ميدهند و هر كس اعم از مرد و زن، پاداش كار خود را خواهد ديد.
ارزش كار در فرهنگ اسلامي
كساني كه اندك آشنايي با معارف اسلامي دارند و آيات قرآن و احاديث معصومان: را خواندهاند اين حقيقت را متوجه شده و باور خواهند كرد كه اسلام، رشد و تكامل مادي و معنوي انسان را تنها در سايه سعي و تلاش امكان پذير ميبيند؛ چنانكه قرآن كريم در جملات كوتاهي ميفرمايد:
(وَ أَنْ لَيسَ لِْلإِنْسانِ إِلاّ ما سَعى)؛4
"و براي انسان بهرهاي جز سعي و كوشش او نيست".
(كُلّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهينَةٌ)؛5
"(آري) هر كس در گرو اعمال خويش است".
هر چند آيات ياد شده در ارتباط با امور معنوي و اخروي است ولي قرآن، معيار و ملاك كلي به دست ميدهد كه اين بهرهمندي انسان از نعمتهاي مادي و معنوي (دنيا و آخرت) در گرو سعي و تلاش است. به قول شاعر:
نابرده رنج، گنج ميسر نميشود
مزد آن گرفت جان برادر كه كار كرد
در روايات ميخوانيم كه پيامبران الهي براي امر معاش كار ميكردند. پيامبر اسلام(ص) قبل از بعثت، گوسفند چراني ميكرد و با مال و سرمايهي حضرت خديجه3 تجارت مينمود. حضرت موسي(ع) نيز گوسفند چراني مينمود، حضرت ابراهيم(ع) به كارهاي چوپاني و بنايي اشتغال داشت، حضرت ادريس(ع) خياطي ميكرد و حضرت نوح(ع) نجار بوده است... .6
و همچنين ائمه اطهار: هر كدام به كار و فعاليت ميپرداختند. پس از رسول خد(ص)، حضرت علي(ع) از هر كس متواضعتر بود. در امور خانه به همسر خويش كمك ميكرد و شخصاً به كار و تلاش در مزرعه ميپرداخت، با كلنگ زمين را ميكند و آن را شيار و آبياري ميكرد و بارهاي هسته خرما را روي شانه ميگذاشت و به صحرا ميبرد و بر زمين ميفشاند و اگر يك دانهاي از آن بر زمين ميافتاد، خم ميشد و آن را بر ميداشت و ميفرمود: "امروز هسته است و فردا خرما".7
علي بن ابي حمزه نقل ميكند: ابوالحسن (موسي بن جعفر)(ع) را ديدم كه در زمين خود كار ميكرد و پاهايش عرق كرده بود، گفتم: فدايت شوم! مردها (كارگران) كجا هستند؟ فرمود: اي علي! كسي كه از من و پدرم بهتر بود، با دست خود در زمينش كار ميكرد. پرسيدم: او كيست؟ فرمود:
"رسول خد(ص) و اميرمؤمنان(ع) و پدرانم، همگي، با دستهاي خود كار ميكردند. اين، كار همه پيامبران و فرشتگان و بندگان شايسته خداوند است".8
پيشوايان معصوم: پيش از آنكه با زبان خود فرهنگ و روش زندگي اسلامي را به مردم معرفي كنند، در رفتار و عملكرد خويش آن را به تصوير ميكشيدند. مثلاً وقتي كسي يكي از پيشوايان دين را در حال كاركردن و عرق ريختن ميبيند، به دين اسلام خوش بين ميشود؛ چون ميبيند كه يكي از شخصيتهاي بزرگ اسلام در راه تأمين درآمد زندگي تلاش ميورزد، به كار و تهيه معيشت زندگي علاقهمند ميشود، طبيعتاً تشويق ميشود و خود و رفتارش را با رفتار امام تطبيق ميدهد و به صورت يك انسان تلاشگر و داراي اعتماد به نفس در ميآيد.
اصحاب و پيروان پيامبر(ص) و اهل بيت بارها ديدهاند كه خود آنان مشغول كار بودند و عرق از سر تا پاي آنان ميريزد، از سيره آنان چنين نتيجه ميگرفتند كه كار و تلاش، عبادت است و باعث ميشود كه خوشبختي و آسايش فردي و خانوادگي تأمين شود. لذا آنان هم تمايلي به كوشش و فعاليت پيدا ميكردند و به سمت رزق و روزي حلال از راه كار ميرفتند.
طبيعي است كه هر گاه كسي دنبال كار و فعاليت مثبت باشد، انحرافات و گناهاني كه به واسطه بيكاري به وجود ميآيد، خود به خود كاهش پيدا ميكند و از اين رو "كار و تلاش" اثر تربيتي خودش را بر جاي ميگذارد و انسان را به كمالات تربيتي و اخلاقي ميرساند.
امام صادق(ع) به اندازهاي به كار اهميت ميداد كه وقتي يكي از يارانش را مدتي نديده بود، احوال او را جويا شد؛ عرض كردند: او كار و فعاليت تجاري را ترك كرده و به عبادت روي آورده است.
امام سه مرتبه فرمود:
"عمل شيطان؛ اين كار، كار شيطاني است نه كار خدايي! آيا نميداند كسي كه طلب روزي را ترك كند، دعايش مستجاب نميشود؟"
سپس امام صادق(ع) فرمود: هنگامي كه آيه (و من يتق الله يجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لا يحتسب) نازل گرديد؛ جمعي از ياران پيامبر(ص) درها را به روي خود بستند و به عبادت روي آوردند و گفتند: خداوند روزي ما را عهده دار شده است. اين جريان به گوش پيامبر(ص) رسيد، كسي را نزد آنها فرستاد كه: چرا اين گونه رفتار ميكنيد؟ جواب دادند: يا رسول الله! چون خداوند روزي ما را متكفل شده است، ما مشغول عبادت شدهايم. پيامبر اكرم(ص) فرمود:
"هر كس چنين كند، دعايش مستجاب نميشود و بر شماست كه كار و كوشش كنيد و طلب روزي نماييد." 9
بنابراين، معني و مفهوم تسخير طبيعت و نعمتهاي فراوان،10 اين است كه انسان در سايه تدبير و تعقل، در حوزههاي مختلف زندگي مثل: زراعت، دامپروري، تجارت، استخراج معادن، به كارگيري گياهان دارويي و ساخت و ساز ابزار و وسايل مورد نياز، تلاش و فعاليت نمايد و زمينه رشد و بالندگي را در تمام عرصههاي زندگي فراهم سازد.
اگر ما به رفتار و گفتار پيشوايان دين به دقت نگاه كنيم، ميبينيم كه سعي و تلاش در چهارچوب قوانين شريعت و به دور از افراط و تفريط، براي اداره زندگي مادي و معنوي، جايگاه ويژهاي را در فرهنگ قرآن و آموزههاي ديني و تربيتي به خود اختصاص داده است. علت و فلسفه آن نيز روشن است؛ زيرا كار و كوشش:
اولاً سستي و تنبلي و دل مردگي را از انسان دور نموده، زمينه نوآوري و شكوفايي افراد جامعه ميشود.
ثانياً با كار و كوشش است كه نارساييها و مشكلات اقتصادي برطرف شده، رفاه و آسايش مطلوب به دست ميآيد. انسانهاي پركار و زحمتكش علاوه بر اينكه زندگي خود را سر و سامان داده و تأمين مادي ميكنند و سبب آسايش مادي و آرامش روحي براي خانواده خود ميشوند، به افراد مستمند و مستحق نيز كمك ميكنند.
ثالثاً اگر افراد جامعه به تلاش و فعاليت مداوم ادامه دهند، بدون شك اقتصاد كشور و مملكت روز به روز رونق بيشتري پيدا ميكند و در نتيجه، راههاي نفوذ دشمنان نيز مسدود ميشود و ارزشهاي ديني و فرهنگي جامعه از دستبرد اجانب، محفوظ ميماند.
فوايد كار و اشتغال
"كار و اشتغال" امروزه در دنيا، يكي از مسائل اساسي و موضوعات مورد بحث ميباشد، و هركس نسبت به فراخور حالش و بر اساس رشته تخصصي و انديشههاي خود، در مورد چگونگي كار و اشتغال جوانان و آداب و شيوههاي كار، علل و انگيزههاي بيكاري، انواع مشاغل، اولويت انتخاب شغلها... و سخن گفته و بحث ميكند.
اشتغال به كارهاي مفيد و مورد نياز جامعه، داراي اثرات و نتايج قابل توجه براي همه جامعه اسلامي است كه از جمله آنها ميتوان به فوائد زير اشاره نمود:
1. عبادت و اطاعت خدا
اگر ما سيره معصومان: را به دقت مطالعه كنيم، به خوبي ميفهميم كه آنان كار و تلاش را يك نوع عبادت و اطاعت خدا ميدانند.
شخصي ميگويد: ديدم امام باقر(ع) در هواي بسيار گرم مدينه كار ميكند و از شدت كار و گرمي هوا، عرق از بدن حضرت ميريزد ... با خود گفتم: سبحان الله! بزرگي از بزرگان قريش در يك چنين وقتي و با چنين حالي در پي دنياست! بايد او را نصيحت كنم. نزديكش رفتم و سلام كردم، جواب سلام مرا داد. گفتم: خدا خيرت دهد، بزرگي از بزرگان قريش در چنين ساعتي و با چنين حالي در پي دنياست! اگر با اين حال اجلت فرا رسد، چه ميكني؟ فرمود: "اگر در چنين حالي باشم و مرگم فرا رسد، در حالت طاعتي از عبادات خداوند عزوجل هستم؛ طاعتي كه با آن خودم و خانوادهام را از محتاج شدن به تو و مردم باز ميدارم". من گفتم: راست گفتي، خدايت رحمت كند! خواستم تو را نصيحت كنم، اما تو مرا نصيحت كردي.11
همچنين پيامبر اكرم(ص) ميفرمايد:
"العبادة سبعون جزءاً، افضلها طلب الحلال؛12 عبادت خداوند، هفتاد جزء است كه بهترين آنها، طلب روزي حلال است".
پيامبر(ص) اشتغال به كارهاي حلال را مانند "عبادت" بر زن و مرد مسلمان ضروري دانسته و ميفرمايد:
"طلب الحلال فريضة علي كلّ مسلم و مسلمة؛13 به سراغ درآمدي حلال رفتن، بر مردم و زن مسلمان لازم است."
اين قبيل روايات، همه كارها و فعاليتهاي اقتصادي يك مسلمان (تجاري، كشاورزي، صنعتي، خدماتي، و...) را فرا گرفته و آنها را در شمار عبادات قرار ميدهد.
2. عزت خود و خانواده
انسان ميتواند با كار و تلاش شبانه روزي، "عزت" خود و خانوادهاش را حفظ كند. در روايت ميخوانيم كه شخصي خدمت امام صادق(ع) عرض كرد: يا بن رسول الله! من كارگر هستم اما ديگر نميتوانم با دستم كار كنم، ديگر نميتوانم با دوشم كار كنم. امام فرمود:
"برو كار كن، برو بار بگذار روي سرت و ببر. با اين كار، عزت خودت را حفظ كن. عزيز باش و زن و بچهات را در رفاه و آسايش قرار بده."14
از اين فرمايش امام صادق(ع) استفاده ميشود كه يك مسلمان با كار و كوشش، مخارج زندگي خود را تأمين نموده و تا حدودي فقر اقتصادي و فرهنگي خود و جامعه را كاهش ميدهد و سربار جامعه نميشود.
3. زمينه رستگاري
كار و اشتغال در بينش اسلام، يك ارزش محسوب ميشود و تلاش بيشتر در كارهاي دنيوي و اخروي، زمينه سعادت و رستگاري افراد را در دنيا و آخرت فراهم مينمايد و آنان را تا درجه جهادگران در راه خداوند بالا ميبرد. رسول خدا(ص) در رواياتي ميفرمايد:
"الكادّ علي عياله كالمجاهد في سبيل الله؛15 كسي كه براي تأمين معاش خانوادهاش تلاش ميكند، همانند مجاهد در راه خداست".
"من اكتسب قوته و لم يسأل الناس لم يعذّبه الله تعالي يوم القيامة؛16 كسي كه روزي خود را به دست آورد و از مردم چيزي نخواهد، خداوند متعال در روز قيامت عذابش نميكند."
"ما اكل العبد طعاماً احب الي الله من كدّ يده، و من بات كالاً من عمله بات مغفورا؛17 بنده، هيچ غذايي نخورد كه نزد خداي متعال محبوبتر از دسترنج او باشد و هر كه شب را با تني خسته از كار بخوابد، آمرزيده شود".
4. آرامش روح و وجدان
تمام كساني كه به كارهاي مفيد اقتصادي اشتغال دارند و بر اساس احساس وظيفه، به شغل مناسب و آبرومندانه خود ميپردازند؛ علاوه بر اين كه آرامش روح، روان و وجدان خود را فراهم ميكنند، به نوعي به تفريح نيز ميپردازند؛ هم چنان كه افراد سست عنصر و بيكار، معمولاً به اضطراب و افسردگي و عذاب وجدان دچار هستند.
5. بيدار نمودن روحيه خلّاقيت
اشتغال به كسب مورد علاقه، روحيه ابتكار و خلّافيت را در افراد زنده كرده و استعدادهاي دروني آنان را شكوفا نموده و انسان را متوجه نيروهاي نهفته در اندرون خود ميسازد و به اين ترتيب، مفيد و مؤثر بودن خود را باور نموده و اعتماد به نفس در او تقويت ميشود. چنين فردي با روحيهاي سرشار از عشق به كار، از زندگي خود لذت برده و براي رسيدن به اهداف عالي تلاش ميكند.
رابطه بيكاري با جرائم
طبيعي است كه روآوردن جوانان و قشرهاي ديگر جامعه به سمت ناهنجاريهاي اجتماعي، اغلب ريشه در بيكاري و سرگرداني آنها دارد، و تنبلي و بيكاري به عنوان يك پديده شوم، مصايب و مشكلات فراواني را متوجه جامعه ميسازد. اولين ثمره تلخ تنبلي و بيكاري، فقر و تهيدستي افراد است؛ پديده ناميموني كه از آن به "مرگ بزرگ" ياد شده و باعث ميشود كه انسانهاي فقير و درمانده به اعمال خلاف مثل: اعتياد، قتل، دزدي، تجاوز، خود فروشي، بي عفتي، قاچاق و آدم فروشي مبادرت ورزند و با افراد خلافكار طرح دوستي بريزند، مسير خلاف را در پيش گيرند و امراض لا علاج اخلاقي و اجتماعي دامنگيرشان شود، شالوده و اساس زندگيشان را متلاشي و كانون گرم خانوادگيشان را به جهنمي سوزان و غير قابل تحمل تبديل نمايند و در نتيجه آثار زيان بار آن به حوزههاي فرهنگ، اقتصاد و امنيت اجتماع وارد شده و شيرازه اجتماعي را تهديد به زوال نمايد.
لذا در احاديث فراواني ميخوانيم كه ائمه(ع) اصحاب و پيروان خودشان را از سستي و تنبلي نهي كردهاند. در همين زمينه، پيامبر اكرم(ص) در سفارش خود به حضرت علي(ع) فرمود:
"اي علي! ... از دو خصلت بپرهيز: بيحوصلگي و تنبلي؛ زيرا اگر بيحوصله باشي، بر حق شكيبايي نكني و اگر تنبل باشي، حقي را نگذاري."18
امام باقر(ع) ميفرمايد:
"از تنبلي و بيحوصلگي بپرهيز؛ زيرا اين دو، كليد هر بدي ميباشد و كسي كه تنبل باشد، حقي نگذارد و كسي كه بيحوصله باشد، بر حق شكيبايي نورزد."19
و نيز در روايت آمده است:
"ابغض الناس عند الله البطّالون؛ مبغوض ترين مردم پيش خدا، افراد ولگرد و تنبل هستند."20
و امام صادق(ع) ميفرمايد:
"من وجد ماءاً و تراباً ثم افتقر فابعده الله؛ آن فرد [و ملتي] كه آب و خاك دارد، اما فقير است، از نعمت خدا دور شده است."21
افراد تنبل و بيكار، مبغوض خدا هستند، فرق نميكند كه زن باشند يا مرد؛ زيرا حوزه كاري هر كدام از آنها مشخص شده است. اگر زن در محيط خانه، به پرورش بچه، بافندگي، كارها و صنايع دستي و ... نپردازد و مرد نيز بيرون از خانه براي رفاه خانوادهاش تلاش نكند، امورات زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي آنان بر هم ميخورد و زندگي، زيبايي ظاهري خود را از دست ميدهد!
پينوشتها .............................................................................................
1 . لغت نامه دهخدا، ج26، ص107.
2 . جامعه شناسي كار و شغل، غلام عباس توسلي.
3 . نهج البلاغه، محمد دشتي، ص447.
4 . نجم/39.
5 . مدثّر/38.
6 . كار و حقوق كارگر، شريف قريشي، ترجمه: اديب لاري ـ محصل يزدي.
7 . جلوهي حق در سيره امير المؤمنين(ع) ، سيد علي اكبر برقعي قمي، ص55.
8 . وسائل الشيعه، ج12، ص23.
9 . تفسير نمونه، ج34، ص238.
10 . در آياتي به تسخير طبيعت اشاره شده است.
11 . ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، ترجمه: حميدرضا شيخي، ج10، ص125.
12 . بحار الأنوار، ج100، ص209.
13 . همان.
14 . تربيت فرزند از نظر اسلام، حسين مظاهري، ص289.
15 . كافي، ج5، ص82.
16 . آثار الصادقين، صادق احسان بخش، ، ج19، ص110.
17 . كنز العمال، متقي، هندي، ج4، ص9.
18 . بحار الأنوار، ج73، ص159.
19 . تحف العقول، ابن شعبه حراني، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
20 . تربيت فرزند از نظر اسلام، ص217.
21 . بحار الأنوار، ج76، ص180.
موضوع:جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني
ادامه در ادامه مطلب...
موضوع:جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني
منبع:پايگاه تبيان
وي افزود: نامگذاري امسال مقام معظم رهبري نيز همانند سال گذشته تنها مختص يك سال نيست و در واقع نقطه شروع راه و تأكيدي براي مورد توجه قرار گرفتن اين موضوع است.
اين نماينده مجلس گفت: براي تحقق هدف حمايت از توليد ملي، كار و سرمايه ايراني بايد همه بخشهاي اقتصادي با اين موضوع همراه شوند.
قادري اضافه كرد: همچنين در نظام ارزي، نظام پولي و بانكي و در وضع قوانين بايد جهتگيريها به سمت حمايت از توليد باشد.
عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس تصريح كرد: واكنشهاي احساسي در قبال شعار سال، گرفتن تصميمات عجولانه در ابتداي سال و رها كردن موضوع در طول سال صحيح نيست.
وي گفت: بايد مسئولان در سه قوه مروري بر قوانين و عملكردها داشته باشند و خلأهاي قانوني در اين رابطه شناسايي شود تا اشكالات برطرف و قوانين مازاد حذف شود تا فرايندها مؤثرتر شود.
قادر با بيان اينكه موضوع حمايت از توليد مربوط به يك قوه و حوزه خاص نيست، ادامه داد: اين موضوع بايد به طور مستمر مورد توجه قرار گيرد.
وي با تأكيد بر حمايت از توليد در اجراي قانون هدفمندي يارانهها اظهار داشت: نميتوان از حمايت توليدكننده داخلي صحبت كرد، اما در قانون هدفمندي يارانهها نشانهاي از آن وجود نداشته باشد.
عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس تصريح كرد: ممكن است دولت در اجراي قانون هدفمندي يارانهها هدف عدالت اجتماعي را بيش از حمايت از توليد مدنظر داشته باشد و در كوتاهمدت هم به آن برسد، اما اگر به ظرفيت توليدي كشور لطمه وارد شود مطمئناً هدف عدالت اجتماعي هم محقق نخواهد شد.
قادري گفت: حمايت از توليد بايد به صورت يك باور و فرهنگ درآيد تا بتواند منجر به يك نتيجه مطلوب شود.
منبع:فارس نيوز
محمد حسين فلاح در گفتوگو با خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس با اشاره به نامگذاري امسال با عنوان "توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني" اظهار داشت: افزايش نرخ سود تسهيلات يك گام مثبت براي بازگرداندن وجوهات و سرمايه مردم به بانكها بود ولي از سويي ممكن است اين وجوهات در فرصت زماني كوتاه به دست صنعتگران نرسد.
وي افزود: مدتهاست كه بخش صنعت منابع مالي مورد نياز خود را با سود بالا از بازار تأمين ميكند و در حال حاضر بيشتر توليدكنندگان با مشكل تأمين نقدينگي روبرو هستند.
وي ادامه داد: اين در حالي است كه توليدكنندگان زيادي نيز از دولت طلبكار هستند و در واقع طرحهايي را براي دستگاههاي دولتي اجرا كردهاند كه هنوز پول آنها را دريافت نكردهاند.
وي تصريح كرد: اين مسئله باعث انباشته شدن بدهي دولت به صنعتگران شده و در نتيجه توليدكنندگان براي تأمين نقدينگي مورد نياز خود به بازارهاي مالي ديگر روي آوردهاند.
به گفته فلاح در حال حاضر صنعتگران شيوههاي مختلفي را براي دريافت نقدينگي از بازار آزاد از جمله دريافت نقدينگي از اشخاص را تجربه ميكنند كه هزينه بالايي را به همراه دارد.
وي ادامه داد: در اين صورت نرخ سود تسهيلات دريافتي بالاتر از 20 درصد است و در واقع توليدكنندگان به دليل عدم دريافت پول خود از دولت، مجبور به پرداخت اين سود بالا هستند و علاوه بر اين، برخي نيز براي تأمين مالي به سراغ وامهاي ارزي رفتهاند كه ريسك دريافت اين وامها نيز بالا است.
عضو هيئت مديره كنفدراسيون صنعت تصريح كرد: زماني كه قرار بود مردم از بانكها تسهيلات با بهره 15 تا 17 درصدي دريافت كنند بسياري از صنعتگران مجبور به دريافت تسهيلات از بازار آزاد با سود بالاي 20 درصد بودند اما حال كه نرخ رسمي سود تسهيلات افزايش يافته بايد منتظر افزايش نرخ سود در بازار آزاد نيز باشيم.
وي تأكيد كرد: تنها راه براي جلوگيري از اين اتفاق آن است كه منابع بانكي به مقدار كافي براي بخش توليد وجود داشته باشد تا توليدكنندگان مجبور به تأمين مالي از بازار آزاد با سود بالا نباشند.
وي با اشاره به عدم تحقق وعدههاي دولت در اجراي مرحله اول قانون هدفمندي يارانهها اظهار داشت: اين مسئله باعث بياعتمادي صنعتگران شد كه اميدواريم در اجراي فاز دوم جبران شود و بستههاي حمايتي به صورت واقعي عملياتي شوند.
منبع:فارس نيوز
حالا يك نشانه به شما بدهم كه متوجه شويد كه عبادت ميكنيد يا نه؟! حضرت عباسي حاضريد راست بگوييد؟ فردا صبح اگر لب در دبيرستان شما يك نفر ايستاد و به هر كدام از شما يك مدرك داد و گفت الان هم ماهي نصف هزار تومان بگير و برو. حضرت عباسي سر دوچرخه را بر ميگرداني و ميروي يا خير؟
اگر هدف رشد باشد، مدرك و پول كه فردا صبح به من ميدهند، پس ميزنم و ميگويم من هنوز رشد نكردهام، من ميخواهم درس بخوانم. اما اگر هدف مدرك و پول باشد، اگر فردا صبح همين مدرك و پول بيايد، همانجا توقف ميكنيم.اين نشانه اش است، خودتان را امتحان كنيد كه اگر به مدرك و پول رسيديد، ميايستيد و يا...؟
جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني منبع:تجويد قران
در ميان كارها كار بازويي بهتر است يا كار ميز و مبلي؟ حديث داريم كه اگر ميخواهيد كار پيدا كنيد، سعي كنيد كار بازويي داشته باشيد و كارهاي حرفهاي داشته باشيد و اسلامي روي اين كار عنايت داشته است. به قدري اسلام براي كشاورزي سفارش كرده است. اسلام ميگويد: اگر كسي درختي دارد، حق ندارد درخت را ببرد. مگر روي يك مصلحت مهمتر. كسي حق ندارد باغ خود را تبديل به زمين و ساختمان كند و كسي حق ندارد باغ خود را بفروشد. اصلاً باغ را فروختن و يا نابود كردن كار خوبي نيست مگر اين كه در جايي ديگر باغي مثل اين باغ بوجود بياورد. اگر دو هزار متر باغ دارد و آن را به خانه مبدل ميكند. بايد در جايي ديگر دو هزار متر زمين را به باغ تبديل كند، يعني كشت و درخت را از بين نبرد.
حديث داريم اگر كسي به يك درخت آب بدهد، همانند كسي كه يك مؤمن تشنهاي را سيراب كند، مأجور خواهد بود. ببينيد چقدر اسلام به كشاورزي اهميت ميدهد.
حديث داريم اگر ديديد كه زمين لرزه شد و همه كرات آسماني در حال به هم ريختن و به هم خوردن است (خداوند يك نظامي بر اين كرات قرار داده است، براي پيدايش قيامت اين نظام از بين ميرود. قرآن ميگويد: «إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ وَ إِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ» (تكوير/2-1) نور خورشيد گرفته و تمام ميشود، نجوم و ستارهها به هم ميريزد، زمين لرزه ميشود، زمين ميشكافد، گداختگيهاي به شكم اقيانوسها ميخورد، «وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ» (تكوير/6) آب درياها به جوش ميآيد، خلاصه اوضاع جور ديگري ميشود)، اگر شما يك نهال در دست داريد، اگر ميتوانيد آن نهال را بكاريد.
رسول الله (ص)در حديثي ميفرمايند: «إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِي يَدِ أَحَدِكُمُ الْفَسِيلَةُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى يَغْرِسَهَا فَلْيَغْرِسْهَا» (مستدركالوسائل/ج13/ص460)
«إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ» (يعني اگر ديديد كه قيامت ميخواهد بوجود بيايد) «وَ فِي يَدِ أَحَدِكُمُ الْفَسِيلَةُ» (اگر در دست يكي از شما نهالي است، ديديد كه نظام هستي به هم خورد ولي شما يك نهالي در دست داريد) «فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى يَغْرِسَهَا فَلْيَغْرِسْهَا» (اگر توانايي داريد كه آن را بكاريد، آن را بكاريد) چقدر اسلام به كشاورزي اهميت داده است. تمام انبياء كشاورز بودهاند و دامداري شغل انبياء بوده است.
الحمد لله حكومت اسلاميخوبيهاي بسياري را براي ما داشته است. يكي از خوبيهاي آن اين بوده است كه در قديم هر كس كه پدرش زارع بود، عارش ميشد كه بگويد پدر من كشاورز است. امّا قرآن ميگويد كه زارع مال من است. خداوند اسماء زيادي دارد و يكي از اساميخداوند زارع است. خود خداوند گفته است كه اگر تو عارت ميشود كه به تو بگويند زارع، من عارم نميشود و زارع هستم: «أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُام نَحْنُ الزَّارِعُونَ» (واقعه/64) تو زارعي يا من؟ من زارع حقيقي هستم، تو فقط تخميرا ميكاري و يك نهالي را مينشاني، زارع واقعي من هستم. ببينيد خدا به خودش زارع ميگويد. «إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِي يَدِ أَحَدِكُمُ الْفَسِيلَةُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى يَغْرِسَهَا فَلْيَغْرِسْهَا»
حديث داريم امام باقر در حال كشاورزي بود و عرق از سر و روي مباركشان فرو ميريخت. يك نفر نزد ايشان رفت تا ايشان را نصيحت كند. پرسيد: اي امام باقر! اگر الان مرگ سراغ تو بيايد در حالي كه اين طور در حال بيل زدن هستي و براي مال دنيا زحمت ميكشي، خجالت نميكشي؟ با چه رويي خدا را ملاقات ميكني؟ فرمود: اگر الان مرگ به سراغ من بيايد، در بهترين حالت هستم براي اينكه در حال كار كردن هستم. اين جملاتي درباره اهميت كار كردن بود. دعاي آدم بيكار مستجاب نميشود. حديث داريم اگر كسي كار نكند، دعاي او مستجاب نميشود.
جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني منبع:تجويد قران
حضرت محمد”ص” در باره انجام كار به نحو شايسته و نيكو مي فرمود:
هرگاه يكي از شما كاري انجام مي دهد،آن را محكم و استوار انجام دهد.
درجاي ديگري نيزفرمود:
بهترين مردمان كسي است كه {هنگام انجام كاري}همه كوشش خود را بكار گيرد.
جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني منبع:تجويد قران